Εξηγεί η Φυσικός Λία Καραμπατέα.
«…σκεπάζουμε με ένα πιάτο, και το βάζουμε στο φούρνο μικροκυμάτων για 2 λεπτά στα 900W…» διάβασα σε μία συνταγή, και είχα ήδη αποφασίσει για τι θα σας μιλήσω σήμερα…
Πασίγνωστη συσκευή της καθημερινότητάς μας πλέον ο φούρνος μικροκυμάτων. Για κάποιους αποτελεί ευκολία, για άλλους θεωρείται επικίνδυνη και ανεπιθύμητη. Ας τα δούμε ένα ένα…
Τι είναι τα μικροκύματα; Από μηδενικές ως και (θεωρητικά) άπειρες τιμές συχνοτήτων, εκτείνονται τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Ηλεκτρομαγνητικό φάσμα το συνολικό εύρος που καλύπτουν. Ανάλογα την περιοχή συχνοτήτων στην οποία αναφερόμαστε, έχουμε ραδιοκύματα, μικροκύματα, υπέρυθρη, ορατή και υπεριώδη ακτινοβολία και ακτίνες Χ και γ. Τα μικροκύματα στα οποία αναφερόμαστε σήμερα εμείς, εκτείνονται στην περιοχή από 300MHz ως 300GHz. Χωρίζονται σε υποκατηγορίες, ενώ θεωρούνται και μέρος των ραδιοκυμάτων αφού παράγονται από κεραίες. Οι εφαρμογές τους αφορούν εκτός από τους φούρνους που εξετάζουμε σε αυτό το κείμενο, και κινητή τηλεφωνία, δορυφορικές επικοινωνίες, ραντάρ, ακόμη και Wi-Fi.
Ας δούμε τι ιστορία υπάρχει συγκεκριμένα πίσω από ένα φούρνο μικροκυμάτων όμως. Πριν όχι και πολλά χρονιά (κοντά στο 1940), ένας μηχανικός της εταιρείας Raytheon, ο Percy Spencer, έλιωσε κατά λάθος (!!!) μία σοκολάτα που είχε στην τσέπη του, εργαζόμενος σε ένα ενεργοποιημένο ραντάρ. Άθελά του λοιπόν, μόλις είχε εφεύρει τη χρήση ακτινοβολίας μικροκυμάτων για θέρμανση τροφίμων. Το πρώτο «τρόφιμο» που δοκιμάστηκε να φτιαχτεί με αυτόν τον τρόπο έπειτα, ήταν το γνωστό μας ποπ κορν. Από το 1945 ξεκίνησαν οι πατέντες ετοιμασίας φαγητού με αυτόν τον τρόπο, ενώ το 1947 φτιάχτηκε ο 1ος φούρνος μικροκυμάτων με βάρος σχεδόν 350 κιλά και ύψος 1.80m!!! Εμπορικά, κυκλοφόρησε λίγα χρόνια αργότερα, με κατανάλωση 1600Watt και κόστος αγοράς περίπου 2.500$!
Σαν συσκευή, ένας τέτοιος φούρνος αποτελείται από ένα μάγνητρο κενού, μετασχηματιστή υψηλής τάσης, κύκλωμα ελέγχου του μάγνητρου, έναν κυματοδηγό και ένα θάλαμο θέρμανσης τροφίμων. Το μάγνητρο είναι μια ηλεκτρονική λυχνία κενού σε κυλινδρική συνήθως μορφή με μια πηγή ηλεκτρονίων κατά μήκος του άξονα του κυλίνδρου αυτού. Το συνολικό σύστημα αυτό, μαζί με τις σχισμές που το περιβάλλουν, βρίσκεται σε θάλαμο κενού. Το μάγνητρο κενού είναι ο τρόπος παρασκευής των μικροκυμάτων. Ο κυματοδηγός είναι η διάταξη μετάδοσης κυμάτων (συνήθως μακρύ μέσο, όπου στο τέλος του πρέπει να υπάρχει ανάκλαση του κύματος).
Αυτό που συμβαίνει στο φούρνο μικροκυμάτων, σε αντίθεση με έναν πιο κοινό συμβατικό ηλεκτρικό φούρνο είναι το εξής: Αντί να προκληθεί άμεση θέρμανση η οποία θα ζεστάνει το φαγητό, στον φούρνο αυτό, το μάγνητρο δημιουργεί τα μικροκύματα τα οποία διοχετεύονται στο φαγητό. Εισχωρούν σε αυτό και προκαλούν ταχύτατες δονήσεις στα μόρια νερού που υπάρχουν μέσα στις τροφές. Λόγω της δόνησης αυτής, επιτυγχάνεται άνοδος θερμοκρασίας με αποτέλεσμα ένα ομοιόμορφο ζέσταμα του φαγητού. Προκειμένου να μη διαρρέουν τα μικροκύματα έξω από τη συσκευή, υπάρχει εσωτερικά κατάλληλος θωρακισμένος θάλαμος.
Όπως αντιλαμβανόμαστε, ο συγκεκριμένος τρόπος θέρμανσης είναι αρκετά εξειδικευμένος, γι αυτό και δεν απευθύνεται στην παρασκευή κάθε φαγητού, ενώ παράλληλα πολλές τροφές που υπάρχει η δυνατότητα να ετοιμαστούν σε τέτοιο φούρνο διαχωρίζονται από τις υπόλοιπες (π.χ. κάποιες συσκευασίες παραγωγής ποπ κορν).
Όσο για τις απόψεις που καθιστούν μια τέτοια συσκευή βλαβερή για την υγεία μας, υπάρχουν αλήθειες και στις δυο πλευρές και η πραγματικότητα είναι κάπου στη μέση. Πράγματι, αποφεύγεται ο άνθρωπος να έρχεται σε επαφή με τέτοιου είδους ακτινοβολίες. Ωστόσο, ένας τέτοιος φούρνος σωστά κατασκευασμένος, δεν επιτρέπει πιθανές διαρροές των μικροκυμάτων, οπότε θα έλεγε κανείς πως δεν διατρέχει κανείς κίνδυνο, με την προϋπόθεση ότι πρόκειται για άρτια φτιαγμένη συσκευή, ελεγμένη από τους απαραίτητους οργανισμούς.
Η τεχνολογία, με τα αλματώδη βήματα κατά την πορεία εξέλιξής της, έχει αλλάξει πολύ κάποια δεδομένα της καθημερινής μας ζωής. Η κοινή λογική λέει πως οι αλλαγές αυτές είναι μεγάλες διευκολύνσεις που μας εξυπηρετούν πολύ και σε πολλούς τομείς… ή μήπως όχι;
