Η παραγωγή εσπεριδοειδών στις Μεσογειακές χώρες για τη περίοδο 2011-12 αναμένεται να κυμανθεί στα ίδια επίπεδα περίπου (- 0,7%) με τη προηγούμενη περίοδο και να φτάσει στους 20,75 εκατομμύρια τόνους. Όμως θα υπάρξουν σημαντικές αυξομειώσεις στη παραγωγή των χωρών της Μεσογείου. Από τη παραγωγή αυτή προβλέπεται ότι 9,5 εκατομμύρια τόνοι θα πάνε στην εσωτερική αγορά, 7,25 εκατ. τόνοι σε εξαγωγές, 2,5 εκατ. τόνοι για χυμοποίηση και 1,5 εκατ. τόνοι σε φθορές – χωματερές. Αυτά ανακοινώθηκαν στις 25 και 26 Οκτωβρίου στη Μαδρίτη στη συνέλευση του Citrus Growers Association of the Mediterranean – CLAM όπου έγινε απολογισμός της περιόδου 2010-11 αλλά και εκτιμήσεις για τη περίοδο 2011-12.

      Αναλυτικότερα  η Ισπανία  - κύριος ανταγωνιστής μας στις ευρωπαϊκές αγορές - μετά τη περυσινή υπερπαραγωγή (6,6 εκ. τον.) επανέρχεται σε κανονικά επίπεδα (5,5 εκ. τον.), η Ιταλία από 3,25 εκ. τον. πέρυσι σε 3,6 εκ. τον. φέτος (+ 8%), η Τουρκία από 3,1 σε 3,4 εκ. τον. (+9%), η Αίγυπτος ίδια με πέρυσι (3,4 εκ. τον.), το Μαρόκο από 1,7 εκ. τον. σε 1,85 εκ. τον. (+8%), η Ελλάδα από 1,08 εκ. τον. σε 1,06  εκ.τον. (-2%), το Ισραήλ 0,57 εκ. τον. από 0,45 εκ. τον. (+22%) και η Κύπρος ίδια με πέρυσι (0,12 εκ. τον.). Από τα ελληνικά εσπεριδοειδή 0,38 εκ. τον. προβλέπονται να πάνε στην εσωτερική αγορά, 0,13 εκ. τον. για χυμοποίηση, 0,12 εκ.τον. για φθορές - χωματερές και 0,43 εκ.τον. για εξαγωγές. Ο όγκος της παραγωγής στη Πελοπόννησο επηρεάστηκε αρνητικά από τις παγωνιές του περασμένου Μαρτίου.

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ

     Η συνολική μεσογειακή παραγωγή προβλέπεται στα 11,5 εκ. τον. δηλαδή στα ίδια επίπεδα με πέρυσι. Από αυτά 5,7 εκ. τον. θα πάνε για εσωτερική κατανάλωση , 3,3 εκ. τον. για εξαγωγές, 1,5 εκ. τον. για χυμοποίηση και 1 εκ. τον. σε φθορές – χωματερές. Αυξημένη παραγωγή θα έχουν το Ισραήλ 0,14 εκ. τον. (+60%), η Ιταλία 2,25 εκ. τον. (+16%), η Τουρκία 1,4 εκ. τον. (+9%), το Μαρόκο 0,95 εκ. τον. (+5%) και μειωμένη η Ελλάδα 0,9 εκ. τον. (-4%)  και η Ισπανία 2,7 εκ. τον. (-19%). Το 35% των ελληνικών πορτοκαλιών προβλέπεται να πάνε στην εσωτερική αγορά, το 40% σε εξαγωγές και το 14% στη χυμοποίηση.

ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ

     Για τα διάφορα είδη μανταρινιών η παραγωγή στη λεκάνη της Μεσογείου εκτιμάται σε 5,5 εκ. τον. δηλαδή κατά 4% μειωμένη σε σχέση με τη προηγούμενη χρονιά. Από αυτά 2,3 εκ. τον. προορίζονται για εσωτερική κατανάλωση, 2,5 εκ. τον. για εξαγωγές, 0,35 για χυμοποίηση και 0,35 για φθορές -χωματερές. Αύξηση προβλέπεται μόνο στο Ισραήλ 0,16 εκ. τον. (+22%) και μείωση κυρίως σε Ισπανία 2,05 εκ. τον. (-8%) και Τουρκία 0,6 εκ. τον. (-14%). Η ελληνική παραγωγή εκτιμάται σχεδόν ίδια με πέρυσι γύρω στους 0,12 εκ. τον. από τα οποία προβλέπεται γύρω στο 30% να καταναλωθούν στην εσωτερική αγορά και το 60% να εξαχθούν.  

ΛΕΜΟΝΙΑ

     Στα λεμόνια η παραγωγή στις μεσογειακές χώρες θα είναι γύρω στα 3 εκ. τον. δηλαδή αυξημένη κατά 3%. Από αυτά προβλέπεται 1,45 εκ. τον. να πάνε στην εσωτερική αγορά, 1,05 εκ. τον. σε εξαγωγές, 0,4 εκ. τον. στη χυμοποίηση και 0,1 σε φθορές – χωματερές. Έχουμε μείωση παραγωγής στην Ισπανία κατά 17% (παραγωγή 0,75 εκ. τον.), αύξηση σε Τουρκία κατά 16% (παραγωγή 1,02 εκ. τον.) και ίδια παραγωγή σε Ιταλία (0,5 εκ. τον) που είναι οι κύριες χώρες που παράγουν λεμόνια. Η παραγωγή στην Ελλάδα είναι ελαφρά αυξημένη σε σχέση με πέρυσι και θα φτάσει τους 0,045 εκ. τον. που προορίζονται σχεδόν όλα για την εσωτερική αγορά, ενώ θα αναγκαστούμε να κάνουμε πάλι εισαγωγές (Αργεντινή, Ιταλία, Τουρκία) το καλοκαίρι και το φθινόπωρο.

ΓΚΡΕΙΠ ΦΡΟΥΤ

     Αύξηση από 0,64 σε 0,75 εκ. τον. (+15%) προβλέπεται στην παραγωγή γκρέιπ φρουτ γύρω από τη Μεσόγειο. Από αυτά 0,24 εκ. τον. θα πάνε στην εσωτερική αγορά, 0,32 εκ. τον. σε εξαγωγές και 0,16 εκ. τον. στη βιομηχανία. Η Τουρκία που παράγει σχεδόν τα μισά γκρέιπ φρουτ θα έχει αύξηση παραγωγής κατά 30% (από 0,27 σε 0,35 εκ. τον.). Η  ελληνική παραγωγή υπολογίζεται σε 0,06 εκ. τον. (+5% σε σχέση με πέρυσι). Από αυτά το 55%προορίζεται για την εγχώρια αγορά, το 20% για εξαγωγές και το 9% για χυμοποίηση.

     Γενικά και η παραγωγή, η διακίνηση, η εμπορία και η κατανάλωση όλων των οπωροκηπευτικών μας επηρεάζεται σημαντικά από την απειλή χρεοκοπίας της χώρας μας, τα μνημόνια, την ύφεση, την μεγάλη ανεργία, τη νέα φτώχεια, , τη δικτατορία των αγορών, την ανεπάρκεια κάποιων πολιτικών και τους κάθε είδους διεθνείς κερδοσκόπους .

     Στη Κρήτη η παραγωγή πορτοκαλιών (New Hall, W. Navel, Ντόπια, Lane Late, Valencia) αναμένεται μειωμένη (65.000 τον. από 70.000 πέρυσι), όπως και η παραγωγή μανταρινιών (1.800 τον. έναντι 2.200 τον.). Αντίθετα η παραγωγή είναι ίδια στα λεμόνια (1.400 τον.) και στα γκρέιπ φρουτ (1.700 τον.). Τα ομφαλοφόρα πορτοκάλια είναι κανονικού μεγέθους, αλλά με προβλήματα εμφάνισης. Οι εξαγωγές κρητικών εσπεριδοειδών θα είναι και φέτος, για συγκεκριμένους λόγους, σε απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα (μόνο 2 - 3% της παραγωγής). Από αυτά προβλέπεται να πάνε για χυμοποίηση το 2012 γύρω στους 4.500 τον. ομφαλοφόρα πορτοκάλια, 550 τον. κοινά πορτοκάλια, 220 τον. βαλέντσια πορτοκάλια, 110 τον. μανταρίνια, 40 τον. λεμόνια και 350 τον. γκρέιπ φρουτ.

Ακόμα δυσανάλογο μεγάλο ποσοστό (12 - 15%) των κρητικών εσπεριδοειδών θα σαπίσουν στα χωράφια ή θα πεταχτούν από τα συσκευαστήρια (συχνά είναι ασύμφορη η μεταφορά τους στη ΒΙΟΧΥΜ για 3-4 λεπτά/κιλό).

     Η καλλιέργεια των εσπεριδοειδών στη Κρήτη χαρακτηρίζεται φέτος από τη συνεχιζόμενη οικονομική απαξίωση του προϊόντος, την απογοήτευση και τη  δραματική οικονομική κατάσταση των περισσότερων παραγωγών, την αδιαφορία και αδράνεια της πολιτείας, κάποιες μη πετυχημένες επιλογές προσώπων στο πρωτογενή τομέα, τους περιφερειακούς στρατηγικούς σχεδιασμούς μη Χανιωτών για τα εσπεριδοειδή και τα άλλα προϊόντα (έτσι ξέχασαν τα κάστανα) των Χανίων, τη συνεχιζόμενη ανυπαρξία σοβαρής οργάνωσης των παραγωγών και συνεπώς διαπραγματευτικής δύναμης απέναντι στα διάφορα καρτέλ και ολιγοπώλια, το εμπόριο χωρίς χρήματα, την έλλειψη ρευστού στην αγορά και τις εκατοντάδες ακάλυπτες επιταγές, την ημι-εγκατάλειψη πολλών περιβολιών, το όψιμο της παραγωγής, τα προβλήματα με τους κωδικούς των εμπόρων εσπεριδοειδών και τα συσκευαστήρια, τα πολλά και οξυμένα προβλήματα και αδυναμίες της ΒΙΟΧΥΜ, τις πολύ μικρές ποσότητες βιολογικών εσπεριδοειδών (νωπά, χυμοί, γλυκίσματα) την αύξηση στις τιμές των γεωργικών εφοδίων, την συχνά ασύμφορη υποχρεωτική ασφάλιση στον ΕΛ.Γ.Α., τις δεκάδες χιλιάδες των ανεξέλεγκτων εμβολιασμών αλλαγής ποικιλίας σε συνδυασμό με την ίωση τριστέτσα και το σχάσιμο (κατά 70-80%) των μανταρινιών Ενκόρ.

    Η ζήτηση τόσο στην εσωτερική όσο και στην εξωτερική αγορά προβλέπεται σχεδόν  υποτονική – όπως και πέρυσι - λόγω της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης. Αυτό ισχύει και για τις βαλκανικές και λοιπές ανατολικές χώρες όπου έχουμε παραδοσιακά ισχυρή παρουσία (240 – 300.000 τόνοι) και για τις αναπτυγμένες χώρες της δυτικής και βόρειας Ευρώπης όπου η παρουσία μας είναι περιορισμένη. Αξιόλογη αύξηση των εξαγωγών μας μπορεί να προκύψει με αύξηση της διείσδυσης μας στην αγορά της Ρωσίας. Τα τελευταία χρόνια ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ελληνικών πορτοκαλιών είναι η Ρουμανία ακολουθούμενη από τη Σερβία και τη Γερμανία, ενώ για τα ελληνικά μανταρίνια η Ρουμανία, η Βουλγαρία, η Ουκρανία και η Γερμανία. Απαραίτητη προϋπόθεση για να διατηρήσουμε  και ενδεχόμενα να αυξήσουμε τις εξαγωγές μας  είναι ο αυστηρός έλεγχος στα ποιοτικά και οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, στη τυποποίηση, στη σήμανση και στους προβλεπόμενους φυτο-υγειονομικούς κανόνες. Τα τελευταία χρόνια οι εξαγωγές εσπεριδοειδών ξεπερνούν συνολικά τους 400.000 τόνους (μόνο 1.500-2.000 τόνοι από τη Κρήτη), αλλά με πολύ χαμηλές τιμές.  Είναι προφανές ότι σε κάθε περίπτωση το μέγεθος των εξαγωγών θα διαμορφώσει τη τελική εξέλιξη των πραγμάτων στα εσπεριδοειδή.

    Οι τιμές θα εξαρτηθούν από τη ποιότητα του προϊόντος και την οικονομική δύναμη των αγορών. Εξαιτίας της οικονομικής κρίσης προβλέπονται για τη φετινή εμπορική περίοδο ισχυρές πιέσεις στις τιμές - κυρίως στις εξαγωγές - με τους εμπόρους και τα Super Market να επιδιώκουν την αγορά κυρίως των ποιοτικών εσπεριδοειδών συχνά σε τιμές κάτω του κόστους. Πάντως γενικά προβλέπονται ίδιες τιμές με πέρυσι σε όλα τα εσπεριδοειδή  πλην τα ομφαλοφόρα πορτοκάλια (λόγω εξευτελιστικών τιμών τη τελευταία διετία) και τα μανταρίνια Εncore  (λόγω ζημιών) που θα είναι λίγο ψηλότερες.  

*Ο κ. Ντουντουνάκης Λευτέρης είναι Γενικός Γραμματέας του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Κρήτης, Πρόεδρος του Συνδέσμου Γεωπόνων Χανίων, Υπεύθυνος του Γραφείου Δενδροκομίας της Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής, Μέλος της Διαχειριστικής Αρχής της Ομάδας Παραγωγών Εσπεριδοειδών και Αβοκάντο Χανίων - Μάλεμε και παραγωγός Εσπεριδοειδών, Ελαιολάδου και Αβοκάντο.