Οι ανάγκες που προσδιορίζονται από το "χρόνιο" αναπτυξιακό έλλειμμα, τα κοινοτικά κονδύλια του ΕΣΠΑ, η νέα δομή του "Καλλικράτη", αλλά - κυρίως - η οικονομική κρίση είναι τα 4 βασικά στοιχεία στα οποία θα βασιστεί ο στρατηγικός σχεδιασμός και το Επιχειρησιακό Σχέδιο για την Κρήτη την τριετία 2012- 2014!

Η Περιφέρεια Κρήτης, παρά τις αντίξοες συνθήκες για την οικονομία, είναι αποφασισμένη να φέρει ένα φιλόδοξο σχέδιο προς έγκριση, αποκαλύπτοντας παράλληλα τις "μαύρες τρύπες" της ανάπτυξης, διαφοροποιώντας και την αντίληψη που μέχρι σήμερα υπάρχει ότι το μόνο ΠΡΟΒΛΗΜΑ στην Κρήτη είναι οι υποδομές και δη οι οδικές!

Πρώτο μέλημά της είναι "ν' αλλάξει ρότα" όπως προκύπτει από το σχεδιασμό.

Το στρατηγικό σχέδιο 2012-2014 και με τις κατευ- θύνσεις του κ. Αρναουτάκη αλλάζει απολύτως τη φιλοσοφία, καθώς θεωρεί ότι με πιο "απλές" και άυλες παρεμβάσεις, το κέρδος για την ανάπτυξη της Κρήτης θα είναι εξίσου μεγάλο!

"Αλλωστε υπάρχει η εμπειρία τουλάχιστον 5 ΠΕΠ και αρκετών αναθεωρήσεων" και δεν έγινε πράξη το όραμα για την Κρήτη, τονίζουν οι συντάκτες του Επιχειρησιακού Σχεδίου που θα τεθεί προς διαβούλευση, οι οποίοι ζητούν να γίνει στροφή σε αυτά που πραγματικά αποφέρουν "αναπτυξιακά κέρδη", ζητώντας να υπάρξει προβληματισμός σε 5 βασικά σημεία.

1. Το ονομαζόμενο από πολλούς "αναπτυξιακό έλλειμμα", ταυτίστηκε με τις ελλείψεις στις υποδομές και κυρίως τις οδικές υποδομές. Το κύριο βάρος των προσπαθειών και το μεγαλύτερο μέρος των πόρων διοχετευόταν στα έργα μεταφορικών και κυρίως οδικών μεταφορών.

Ενα εκτεταμένο δευτερεύον και τριτεύον δίκτυο κατασκευάστηκε, χωρίς συνολικό σχέδιο και πολλές φορές χωρίς ιεράρχηση αναγκών ή και χωρίς καμιά αναγκαιότητα. Ενα σημαντικό μέρος των πόρων διατέθηκε σε απαλλοτριώσεις σε τιμές που τροφοδοτούσαν πλασματικές αξίες γης και καθιστούσαν απαγορευτικές άλλες επενδύσεις.

Παρ' όλα αυτά, το πρόβλημα σε ό,τι αφορά κυρίως το εθνικό δίκτυο, δεν λύθηκε και οι απαιτούμενοι σήμερα (σε περίοδο κρίσης) πρόσθετοι πόροι υπερβαίνουν εκείνους που διατέθηκαν από όλα τα προηγούμενα χρηματοδοτικά προγράμματα.

Οι μελετητές τονίζουν ότι αντίθετα με αναγκαίες άυλες υποδομές που θα μπορούσαν με περιορισμένους πόρους να έχουν τεράστια συμβολή στην ανάπτυξη (όπως ο χωροταξικός σχεδιασμός και το εθνικό κτηματολόγιο) δεν προωθήθηκαν, με συνέπεια και εκεί να υπάρχει ένα τεράστιο αναπτυξιακό και περιβαλλοντικό κενό (π.χ. απορρίμματα).

Χαρακτηριστικό στοιχείο ατελούς σχεδιασμού αποτελεί το γεγονός ότι: παρά τις ανάγκες σε έργα υποδομών, όταν αρχίζει ένα χρηματοδοτικό πρόγραμμα κανένα έργο δεν είναι ώριμο να προχωρήσει, ελλείψει μελετών και προετοιμασίας, την ίδια στιγμή που παράλληλα συμβαίνουν τα εξής:

α) δεν χρηματοδοτούνται - ενώ δεν απαγορεύεται - μελέτες από τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα

β) οι δημόσιες υπηρεσίες κατά κανόνα και για διάφορους λόγους δεν κάνουν μελέτες ενώ θα μπορούσαν και

γ) οι αμοιβές των μελετητών των δημοσίων έργων είναι ιδιαίτερα υψηλές και πάντως πολλαπλάσιες των αμοιβών που ισχύουν για τα ιδιωτικά έργα.

Θεωρούν επομένως ότι το νέο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα πρέπει να συμβάλει ουσιαστικά, ώστε να διαφοροποιηθεί η αντίληψη σχεδιασμού και υλοποίησης των έργων υποδομής και των σχετικών παρεμβάσεων.

2. Διαπιστώνεται το μη ικανοποιητικό (ελλειμματικό) εμπορικό ισοζύγιο σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης με παράλληλη μείωση της σημασίας των παραγωγικών τομέων, πλην του τουρισμού. Αυτό είναι το σημαντικότερο ίσως πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας σήμερα με επίκεντρο τη συνεχώς μειούμενη τοπική παραγωγή και την επικράτηση των εισαγωγών ακόμη και στα αγροτικά προϊόντα.

Τι συνέβη πραγματικά; Και στην Κρήτη ο υποτιθέμενος αναπτυξιακός σχεδιασμός έθεσε άλλες προτεραιότητες και δεν στήριξε τις παραγωγικές και εξαγωγικές επιχειρήσεις!

Και τονίζουν ότι η ανασυγκρότηση του παραγωγικού ιστού πρέπει να είναι απόλυτη προτεραιότητα, μαζί και η κατεύθυνση αναγέννησης και της αναδιάρθρωσης της οικονομίας της υπαίθρου.

3. Η σημασία του τουρισμού ως εξωστρεφούς δραστηριότητας ήταν ιδιαίτερα εμφανής κατά το τρέχον έτος, όταν τα έσοδα από τον τουρισμό ήταν η μοναδική ανάσα της χειμαζόμενης τοπικής οικονομίας.

Ωστόσο αυτή η θετική εξέλιξη άφησε ανεπηρέαστα τμήματα της οικονομίας που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τον τουρισμό (μικρές τουριστικές επιχειρήσεις, εστίαση, ψυχαγωγία, τοπικά προϊόντα). Αυτό είναι μια από τις συνέπειες της μονόπλευρης ανάπτυξης του τουρισμού με μια πολιτική που έχει περιορίσει τις δράσεις της και τα κίνητρα στο επίπεδο των ξενοδοχείων.

Από την άλλη πλευρά δεν έχει μελετηθεί ποιο ακριβώς είναι το πραγματικό όφελος της οικονομίας από αυτήν την τουριστική πολιτική, όταν αφαιρεθούν οι δημόσιες δαπάνες που την στηρίζουν (επιχορηγήσεις αναπτυξιακού νόμου, χαμηλός ΦΠΑ, μείωση τέλους παρεπιδημούντων, καταβολές επιδομάτων ανεργίας στους εργαζόμενους στον τουρισμό, κρατική διαφήμιση) και το κόστος των εισαγόμενων ειδών διατροφής και εξοπλισμού που χρησιμοποιούν οι ξενοδοχειακές μονάδες.

Επισημαίνουν ότι απαιτείται ανασχεδιασμός της τουριστικής πολιτικής ώστε τα οφέλη να αφορούν μεγαλύτερο μέρος της τοπικής οικονομίας και ιδιαίτερα της οικονομίας της υπαίθρου και της θαλάσσιας οικονομίας.

4. Η επιλογή των έργων και των δράσεων πρέπει να υπηρετεί μια συνολική περιφερειακή αντίληψη και να αφορά τη μέγιστη δυνατή χωρικά περιοχή. Η επιλογή των έργων με τοπικά και όχι περιφερειακά κριτήρια, οδήγησε σε μια βιώσιμα και θνησιγενή έργα και σπατάλη πόρων χωρίς κανένα μόνιμο αναπτυξιακό αποτέλεσμα

5.Η λειτουργία σημαντικών ερευνητικών και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων ήταν και είναι άκρως σημαντική για την οικονομία της Κρήτης, αλλά όχι ανάλογη των προσδοκιών που είχαν αναπτυχθεί αλλά και των πραγματικών δυνατοτήτων τους να στηρίξουν την τοπική οικονομία.

Στη νέα προγραμματική περίοδο απαιτείται κοινή συντονισμένη προσπάθεια αλλά και υπέρβαση των πραγματικών εμποδίων για την μεγιστοποίηση της αναπτυξιακής συμβολής των ιδρυμάτων αυτών, στην τοπική, εθνική και ευρωπαϊκή οικονομία.